Het wordt maar wat vaak zo niet bijna altijd vergeten het bespreken van auteursrecht en gebruiksrecht van ontwerpen, illustraties, foto’s etcetera. Het wordt als vanzelfsprekend gezien door de klant die namelijk denkt dat hij automatisch de eigenaar is omdat hij er nu immers voor betaald heeft en een ontwerper heeft er vaak geen zin in om zich in de lastige materie te verdiepen. Toch is het onverstandig voor beide partijen om hier niets over vast te leggen in een overeenkomst, hoe klein of groot een opdracht in eerste instantie ook is.
Daar biedt HuistijlKluis de perfecte oplossing voor. De toelichting over auteursrecht, gebruiksrecht en persoonlijkheidsrecht vind je hieronder. Dé oplossing van HuisstijlKluis lees je hier.
Auteursrecht
Een maker van een product of ontwerp heeft altijd automatisch het auteursrecht over dat product of ontwerp. Auteursrecht is het recht van de maker om een product te vermenigvuldigen.
Meer lezen over dit onderwerp: https://www.auteursrecht.nl/auteursrecht
Gebruiksrecht
Gebruiksrecht is het recht dat de maker aan iemand kan toewijzen in de vorm van een licentie. Dit is de meest voorkomende overeenkomst tussen een ontwerper en een klant.
Meer lezen over gebruiksrecht voor illustraties: https://www.auteursrecht.nl/ik-ben-maker/Illustrator
Meer lezen over gebruiksrecht voor ontwerpen: https://www.auteursrecht.nl/ik-ben-maker/ontwerper
Persoonlijkheidsrecht
Persoonlijkheidsrechten zijn niet aan iemand anders over te dragen. De maker houdt altijd zijn persoonlijkheidsrechten, ook als hij zijn auteursrechten bijvoorbeeld aan een uitgever heeft overgedragen. Wel kan eventueel afstand worden gedaan van een deel van de persoonlijkheidsrechten. De auteur spreekt dan bijvoorbeeld met de uitgever af dat hij zich niet zal verzetten tegen het weglaten van de naamsvermelding of tegen het aanbrengen van wijzigingen in het werk.
Van het recht om bezwaar te maken tegen verminking of aantasting van een werk of tegen het wijzigen van de naam van de auteur kan echter nooit afstand worden gedaan. Dit persoonlijkheidsrecht behoudt de maker dus altijd.
Meer lezen over persoonlijkheidsrecht: https://www.auteursrecht.nl/auteursrecht/Persoonlijkheidsrechten
De verschillende licentietypes
Niet exclusieve gebruiksrecht licentie:
Opdrachtgever:
Krijgt het recht om de zaken als van tevoren afgesproken/vastgelegde doeleinden te gebruiken.
De opdrachtgever mag het ontwerp niet voor andere doeleinden gebruiken.
Voor ieder gebruik buiten de licentie is toestemming van de auteur nodig.
Maker:
De maker behoudt echter het auteursrecht en de mogelijkheid om het werk als promotie voor het eigen bedrijf te gebruiken alswel voor andere doeleinden en klanten. Auteursrechthebbende mag de dezelfde rechten ook aan anderen licentiëren.
Zo worden bijvoorbeeld muziekrechten meestal niet-exclusief gelicentieerd aan verschillende radiostations.
Beperkte exclusieve gebruiksrecht licentie:
Opdrachtgever:
Krijgt het recht om de afbeelding voor van tevoren afgesproken doeleinden te gebruiken.
De opdrachtgever mag het ontwerp niet voor andere doeleinden gebruiken.
Voor ieder gebruik buiten de licentie is toestemming van de auteur nodig.
Maker:
De maker behoudt echter het auteursrecht en de mogelijkheid om het werk als promotie voor het eigen bedrijf te gebruiken.
Bij een licentie krijgt de licentienemer toestemming om een ontwerp op een bepaalde wijze te gebruiken. Er wordt dan dus een gebruiksrecht verleend en de rechthebbende behoudt de auteursrechten zelf.
Onbeperkte exclusieve gebruiksrecht licentie ofwel overdracht van auteursrechten:
Opdrachtgever:
Krijgt de gebruiksrechten voor alle toepassingen en mag de afbeelding gebruiken voor welke doeleinden dan ook, zonder toestemming te vragen aan de maker. De opdrachtnemer mag echter geen wijzigingen binnen de afbeelding aanbrengen, daarvoor kan de maker zich beroepen op persoonlijkheidsrechten.
Maker:
De maker mag de afbeelding niet langer gebruiken voor promotie-doeleinden of de afbeelding aan concurrerende partijen van de opdrachtgever leveren. Overdracht van auteursrechten kan alleen schriftelijk, waarbij duidelijk moet worden aangegeven welke rechten precies worden overgedragen. Bij een overdracht van auteursrechten wordt de eigendom van het recht overgedragen en daarmee ook de zeggenschap over de wijze waarop het ontwerp mag worden gebruikt.
Het laatste dat je wilt is een geschil over eerder gemaakte ontwerpen en daarmee voor de rechter komen te staan. Er is een tussenschakel namelijk ‘de geschillencommissie’ maar toch is voorkomen beter dan genezen.
Het is dus van groot belang duidelijk vast te leggen voor welk soort gebruik, in welke omvang en voor hoelang de opdrachtgever toestemming krijgt (en wat hij dus met het ontwerp mag doen): gebruik van basisontwerp en lay-out voor alleen dat ene jaarverslag of die ene brochure, of onbeperkt gebruik van een industrieel ontwerp voor exploitatie wereldwijd, ongeacht de periode, in welke oplage en dergelijke. Normaliter wordt er bijvoorbeeld voor het type ‘onbeperkte exclusieve gebruiksrecht licentie’ doorgaans een meerprijs gerekend van 400% bovenop de maakprijs. Dat is dus vele male duurder als een abonnement bij Huisstijlkluis over een periode van zeg 25 jaar. Daarbij kan je door gebruik te maken van Huisstijlkluis al groeiende heen zonder in een klap een enorme investering te moeten doen. Het heeft dus letterlijk alleen maar voordelen.
Meer informatie:
https://www.degeschillencommissie.nl/ondernemers
https://www.degeschillencommissie.nl/consumenten
https://www.degeschillencommissie.nl/over-ons/commissies/auteurscontractenrecht